Historia zespołu
Historia Zespołu sięga roku 1948, kiedy to w Lublinie powstał Teatr Młodego Widza, założony przez Wandę Kaniorową, znakomitego pedagoga i choreografa, twórczynię wielu inscenizacji bajek oraz widowisk, zarówno scenicznych, jak i plenerowych. Była to wówczas jedna z pierwszych w Polsce po II wojnie światowej instytucji artystycznych i upowszechniających kulturę zajmująca się m.in. folklorem. W takiej formie teatr funkcjonował przez pierwsze pięć lat, do roku 1953, w którym został przekształcony w Zespół Pieśni i Tańca Ziemi Lubelskiej, a w rok później uzyskał pierwszą stałą siedzibę. Zaś po kolejnych dwóch – w roku 1956 – powstało Stowarzyszenie Zespołu Pieśni i Tańca Ziemi Lubelskiej.
W początkowych latach Zespół koncertował w całym kraju, aż wreszcie w 1956 roku wyruszył w pierwszą podróż zagraniczną, do Związku Radzieckiego, a w roku 1959 wyjechał po raz pierwszy na Zachód, do Agrigento na Sycylii. W roku 1981 ZPiT Ziemi Lubelskiej zostało nadane imię jego założycielki – Wandy Kaniorowej; w 1984 – powstał piękny Dom Folkloru; a w 1994 – Zespół przeszedł pod opiekę samorządu miasta Lublin. W 1998 roku przyjęta została obecna nazwa: Zespół Pieśni i Tańca „Lublin” im. Wandy Kaniorowej. Wreszcie w 2010 roku Zespół zapoczątkował tradycję czczenia rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 Maja wspólnym z mieszkańcami Lublina wykonaniem poloneza w samym sercu miasta. Była to pierwsza w Polsce taka inicjatywa, przejmowana w latach późniejszych przez samorządy i mieszkańców innych miast.
Przywołane tu daty to tylko niektóre kamienie milowe w niemal siedemdziesięcioletniej historii Zespołu, który przez te lata stał się fenomenem na skalę krajową i międzynarodową, prawdziwym uniwersytetem ludowych tańców i pieśni. A przy tym – zważywszy na to, że przewinęło się przezeń blisko 30 tys. członków, na trwałe zarażonych folklorem – niezwykłym zjawiskiem socjologicznym. Kaniorowcy, jak się popularnie mówi o Zespole od imienia jego założycielki Wandy Kaniorowej, zazwyczaj związują się z nim na wiele lat. Tu się edukują, wychowują, a także po prostu bawią, awansując z grup dziecięcych, przez młodzieżowe, aż do I Reprezentacji, a niektórzy pozostają jeszcze dłużej, tańcząc i śpiewając w grupie Seniorów.
I przyswajają sobie nadzwyczaj bogaty obecnie repertuar. Obejmuje on opracowane artystycznie przez wybitnych – w większości własnych – choreografów i muzyków melodie, pieśni i tańce z niemal wszystkich regionów Polski; od rodzimych lubelskich, podlaskich czy rzeszowskich po wielkopolskie, od nowosądeckich czy cieszyńskich po kaszubskie, a także tańce narodowe – polonezy, mazury, kujawiaki, oberki, krakowiaki.
Jest też „Lublin” kulturalnym ambasadorem naszego kraju i regionu, obdarowującym polskim folklorem ludzi z krajów niemal wszystkich kontynentów, do których w niezliczonych wojażach docierał, laureatem ogromnej ilości festiwali w kraju i za granicą. A wszędzie zachwycał profesjonalizmem, świeżością i wigorem, połączonymi z serdecznym uśmiechem.
Od 1994 roku – to kolejny z kamieni milowych – jest też Zespół jedynym organizatorem powstałych 10 lat wcześniej i odbywających się do tej pory w Lublinie Międzynarodowych Spotkań Folklorystycznych. Od 1997 r. festiwal ten nosi imię Ignacego Wachowiaka, zmarłego rok wcześniej ucznia Wandy Kaniorowej, jej następcy w roli dyrektora i głównego choreografa, a od roku 2000 impreza szczyci się patronatem CIOFF – Międzynarodowej Rady Stowarzyszeń Folklorystycznych Festiwali i Sztuki Ludowej.
Zespół Pieśni i Tańca „Lublin” uhonorowany został licznymi dowodami uznania i nagrodami Ministra Kultury, Ministra Edukacji Narodowej, Ministra Spraw Zagranicznych oraz Wojewody Lubelskiego i Prezydenta Lublina. W 2008 r. Zespół otrzymał Nagrodę im. Oskara Kolberga „Za zasługi dla kultury ludowej”, w 2013 – roku jubileuszu 65-lecia działalności – został uhonorowany tytułem Ambasadora Województwa Lubelskiego.
W 2018 roku Zespół odznaczony został Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”, Medalem 700-lecia Miasta Lublin, Medalem Unii Lubelskiej oraz Odznaką Honorową „Zasłużony Dla Województwa Lubelskiego”.
Obecnie w zajęciach Zespołu uczestniczy około 600 osób skupionych w 19 grupach uszeregowanych wiekowo od 5 do 30 lat.
DOTYCHCZASOWI DYREKTORZY
1. WANDA MARIA KANIOROWA – założycielka i dyrektor Zespołu w latach 1948-1980. Znakomity pedagog, twórca wielu inscenizacji, bajek i widowisk plenerowych, choreograf wielu suit tanecznych, które weszły na stałe do repertuaru Zespołu. Stworzyła prawdziwą szkołę tańca, w której do dzisiaj tańczy około 600 tancerzy w wieku od 5 do 25 lat.
2. IGNACY WACHOWIAK – wychowanek Wandy Kaniorowej, znakomity tancerz i wybitny choreograf, dyrektor Zespołu w latach 1980-1996. Reżyser wielu widowisk plenerowych w kraju, twórca choreografii do spektakli operowych i wielu układów tanecznych w zespołach polonijnych.
3. ALICJA LEJCYK-KAMIŃSKA – reżyser i autor scenariuszy do wielu widowisk artystycznych, dyrektor Zespołu w latach 1997-2005. Dyrektor artystyczny Międzynarodowych Spotkań Folklorystycznych im. Ignacego Wachowiaka. Pomysłodawca „Lekcji folkloru na żywo”.
4. JAN TWARDOWSKI – Dyrektor Zespołu od 2 listopada 2005 r. do 23 lutego 2018 r. Wieloletni przyjaciel Igi Wachowiaka. Wcześniej przez dwie kadencje prezes Stowarzyszenia ZPiT „Ziemi Lubelskiej”. Był jednym z pomysłodawców Międzynarodowych Spotkań Folklorystycznych, a od 2005 r. ich bezpośrednim organizatorem. Zainicjował „Poloneza dla Lublina” w dniu Święta Konstytucji 3 Maja, który stał się już lubelską tradycją. Sprawność organizacyjna Zespołu, estetyka siedziby i wizerunek na zewnątrz były w centrum jego zainteresowania. Jednak najważniejszą cechą jego dyrektorowania było pielęgnowanie przyjacielskich relacji z członkami Zespołu oraz ich rodzicami.
5. ADAM MARUSZAK – Dyrektor w latach 2018-2020. Całe swoje bogate życie zawodowe poświęcił kulturze. W Zespole Pieśni i Tańca „Lublin” im. Wandy Kaniorowej jako kierownik muzyczny koordynował pracę działu muzycznego, prowadził próby Kapeli Reprezentacyjnej oraz merytorycznie nadzorował pracę Kapeli Młodzieżowej. Jako Dyrektor zarządzał całością działalności Zespołu „Lublin” zawsze dbając o jego wyraz artystyczny. Był autorem tekstów, licznych opracowań muzycznych oraz autorskich kompozycji, które na stałe weszły w repertuar Zespołu. Od wielu lat uczestniczył w organizacji Międzynarodowych Spotkań Folklorystycznych im. Ignacego Wachowiaka w Lublinie. Jako muzyk i kierownik koncertował z Zespołem prezentując polski folklor na całym świecie. Został uhonorowany licznymi odznaczeniami, nagrodami i medalami m.in. Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, Srebrnym i Brązowym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”, Odznaką „Zasłużony dla Województwa Lubelskiego”, Medalem Komisji Edukacji Narodowej, Medalem Pamiątkowym Województwa Lubelskiego.
KIEROWNICY MUZYCZNI:
Czesław Chyżyński, Aleksander Bryk, Wiktor Waśkowki, Henryk Kukawski, Adam Maruszak, Włodzimierz Kukawski
CHOREOGRAFOWIE i INSTRUKTORZY TAŃCA:
Wanda Kaniorowa, Andrzej Kanior, Ignacy Wachowiak, Jan Fabian, Janusz Litko, Małgorzata Kanior, Kazimierz Borowiecki, Stanisław Janicki, Elżbieta Sieroń – Wachowiak, Grzegorz Drelich, Andrzej Zbroja, Dorota Kanior
INSTRUKTORZY WOKALNI:
Wiktor Waśkowski, Henryk Kukawski, Teresa Cużytek, Maja Waliniak, Henryk Gawin, Tadeusz Nóżka, Jadwiga Gąska
AKOMPANIATORZY:
Teresa Cużytek, Grzegorz Szewczyk, Andrzej Karaś, Jan Kozłowski, Piotr Sawicki, Grzegorz Małyska, Adam Ardasiński, Emilian Wolski, Damian Mazurek, Dawid Kozłowski
HENRYK KUKAWSKI – w latach 1960-1999 kierownik muzyczny Zespołu. Twórca i autor opracowań wielu utworów wykonywanych przez Zespół. Wychowawca kilku pokoleń muzyków, którzy przez lata tworzyli kapelę Zespołu Pieśni i Tańca Ziemi Lubelskiej, a następnie ZPiT „Lublin”. Znakomity skrzypek, rozumiejący i jak mało kto czujący klimat muzyki ludowej . O Jego roli i znaczeniu dla Zespołu świadczy fakt, iż do dzisiaj powszechnie nazywany jest „Mistrzem”.
STANISŁAWA MAJEWSKA – prawdziwa historia Zespołu, w którym była związana od 1951 roku. Zatrudniona na stanowisku garderobianej, była jedną z najbarwniejszych postaci. Życzliwa, zawsze uśmiechnięta, pamiętała wszystkich, którzy w Zespole tańczyli i śpiewali, znała także ich dalsze losy. Była najwszechstronniejszym pracownikiem zaplecza. W 1999 roku odeszła na zawsze, poświęciwszy Zespołowi 48 lat swojego życia.